Willem Janszoon Blaeu’nün (1571 – 21 Ekim 1638) “Turcicum Imperium” (Türk İmparatorluğu) başlıklı haritası, özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun 17. yüzyıldaki topraklarına odaklanır; sınırlarını, büyük şehirlerini ve diğer önemli coğrafi özelliklerini gösterir. Ayrıca, Hollandalı hükümet yetkilisi, tüccar ve bilim adamı (1588-1658) David de Wilhem’e ithaf edilmiştir.
“Doğu Akdeniz’i ve Arabistan ile Ortadoğu’yu kapsayan antik Osmanlı İmparatorluğu haritası.”
Basım tarihi: 1640
Bakır gravür, kağıt üzerine basılmıştır.
El boyaması
Boyut: 45.5 x 58,5 cm.
Kondisyon: Çok iyi (9/10)
Kağıdın yaşına bağlı olarak sayfa kenarlarında kısmi ve rahatsız etmeyecek seviyede sararmalar mevcut.
Değerlendirme notu:
Willem Janszoon Blaeu (1571 – 21 Ekim 1638); Hollandalı haritacı, atlas yapımcısı ve yayıncıdır. Oğlu Johannes Blaeu ile birlikte Blaeu ailesi, 16. ve 17. yüzyıllardaki altın çağını yaşayan Hollanda ve Hollanda haritacılık ekolünün en önemli figürüdür. Willem Blaeu, ilk kartografik çalışması olan bir küreyi 1599’da, ilk basılı haritasını -Hollanda haritası- 1604’te yayınladı. Ayrıca, deniz haritacılığında da uzmanlaşan Blaeu, Het Licht der Zeevaert (Zeevaert’in Işığı) pilot kılavuzunun ilk baskısını 1608’de yayınladı. Otuz yıl kitap, duvar haritaları, küreler, çizelgeler ve pilot kılavuzlar yayınladıktan sonra, 1630’da çıkardığı ilk atlası, Atlas Eki ile birlikte Blaeu’nun büyük atlas yapımı geleneği başlamış oldu. 1633’te Doğu Hindistan Şirketi’nin (Dutch East India Company – VOC) hidrografçısı olarak atandı. Böylece, en güncel haritalara erişim imkanı ile neredeyse kusursuz haritalar, atlaslar basılmasına olanak sağlandı.
Blaeu’nun haritaları; doğrulukları, ayrıntılı dekoratif unsurları ve titiz haritacılık özellikleri ile büyük saygı görüyordu. Genellikle Blaeu’nun hem bilimsel hassasiyete hem de estetik çekiciliğe olan bağlılığını sergileyen süslü kartuşlar, illüstrasyonlar ve süslemeler içeriyordu.
Referans: Van der Krogt 2, 8100:2.
-
Yunan okullarının kullanımı için 1859'da Atina’da basılmış Asya haritası. 51 x 44 cm. (çerçeveli, 55,7 x 48 cm.)
Provenance: V. K.
Kondisyon: Çok iyi (9/10)
Değerlendirme notu: Orijinal Yunancadır. Dönem çerçevesi içindedir. Oyma plakadan baskı yöntemiyle yapılmış ve sınırlar elle boyanarak renklendirilmiştir. Sol alt köşesinde Yunanistan’da okulların kullanımı için hazırlanan bir atlasta yer almak üzere G. Coleman’dan oyulduğu bilgisi yer almaktadır. Atina’da Christos Christodolou tarafından basılmıştır. Asya Kıtasındaki ülkeler yanında Hint Okyanusu ve Pasifik Okyanusu’ndaki ülkeleri göstermektedir. Haritanın ilginç yanlarından birisi 1859 yılında Osmanlı İmparatorluğu topraklarını Türkiye olarak adlandırmasıdır.
-
"Kendi bölgeleri yanında vergi ödeyen ve bağımlı bölgeler ve genel valilikleri içeren, Avrupa, Asya ve Afrika’yı Kaplayan Büyük Türk İmparatorluğu'nun en doğru ve özenli haritası: Matthaus Seutter, İmparatorluk Baş Coğrafyacısı." "Magni Turcarum Dominatoris Imperium per Europam, Asiam et Africam, se extendens Regiones tam proprias, quan tributarias et clientelares ut et omnes Beglerbegatus sive Praefecturas Generales oculis sistens accuratissima cura delineatum per Matthaus Seutter, S.C. Maj. Geogr. Aug. Yapılma tarihi: 1727 Basılma tarihi: 1740 62,5 x 51,5 cm. boyutlarında. Elle renklendirilmiş. Nadir bulunan orijinal antika harita. Atlas Novus'ta (1740) yayınlanmıştır.
Kondisyon: İyi (8/10) Kağıdın yaşına bağlı rahatsız etmeyecek seviyede sararmalar vardır.
Değerlendirme notu: Harita, Osmanlı İmparatorluğu'nun uzun hükümranlığı süresince kontrolü altına aldığı çeşitli bölgeleri göstermek üzere renklendirilmiştir. Sol alt köşede, Augsburg’lu gümüşçü Abraham Drentwet'e atfedilen büyük dekoratif bir başlık kartuşu bulunmaktadır. Haritanın sağ alt köşesinde ise harita için bir anahtar ve açıklamalar bulunmaktadır. Haritanın ilk yapılma tarihi 1727’dir ve “Matthäus Seutter Chalcogr.” İmzasıyla, Atlas Novus’un 1730 baskısında yer almaktadır. Müzayedeye sunduğumuz haritanın sol alt köşesinde bulunan başlıkta ise Seutter’in adı 'S.C. Maj Geogr. Aug.' ünvanıyla birlikte yer almaktadır. Bu imza, haritayı Seutter’in diğer eserlerinden farklılaştırır. Zira bu ünvanın yer aldığı pek az örnek vardır. Bu örneklerden bir diğeri de British Museum'da bulunmaktadır.
Georg Matthaus Seutter kimdir? Augsburg’lu harita yayıncısı Georg Matthaus Seutter tarafından yapılan bu muhteşem harita, Osmanlı İmparatorluğu’nun kendi bölgeleri yanında vergi ödeyen ve bağımlı bölgelerini ve Genel Valilikleri içermektedir. Batıda İtalya’dan doğuda Hazar Denizi’ne kadar olan bölgeyi tasvir eder. Kırım ve Kafkaslar: Gürcistan, Çerkesya ve Ermenistan da dâhil edilmiştir. Güneye doğru Arabistan’ın tamamını ve Afrika Boynuzu’nun kuzey ucunu içerecek kadar genişletilmiştir. Genel olarak doğru olmakla birlikte, bazı kartografik anormallikler içerir. Örneğin Ölü Deniz fazla büyük ve şekilsiz görünmektedir; Nil Delta’nın hemen batısında büyük ve var olmayan bir göl bulunmaktadır. Sol alt köşede yer alan kartuşta Osmanlı İmparatoru, gösterişli bir şekilde giyinmiş ve tahtta tasvir edilirken, önünde iki adam eğilir ve ona hazine sunar. Başlığın sağ tarafındaki resimler daha çok simgesel göndermelere sahiptir ve bir Avrupalı bir küre tutarken, yanında bir aslan, Asclepius’un Asası, Medusa başlığı kalkanı ve mızrak bulunur. Üstte melekler trompet çalmaktadır. Haritanın sağ alt köşesinde ise harita için bir anahtar ve açıklamalar bulunmaktadır. Matthäus Seutter (1678 - 1757), 18. yüzyılın en önemli ve üretken Alman harita yayıncılarından birisidir. Seutter, bir altın işçisinin oğlu olarak doğmuştur. Kariyerine bir bira üreticisinin yanında çıraklık yaparak başlamıştır. Bira işinden memnun olmayan Seutter, Nürnberg'e taşınarak, Ünlü gravürcü J. B. Homann'ın çırağı oldu. Daha sonra Augsburg'a dönerek önemli sanat yayıncısı Jeremiad Wolff (1663 - 1724) için haritalar ve diğer baskılar kazımaya devam etti. Bir süre sonra Augsburg'da kendi bağımsız kartografik yayıncılık firmasını kurdu. İlk yıllarında zorluk çekmesine rağmen, kazıma becerisi ve harita üretimine olan bağlılığı, Seutter'ı zamanının en üretken yayıncılarından biri yaptı. 1731/32 yıllarında Seutter, Alman İmparatoru Karl VI tarafından "imparatorluk coğrafyacısı" unvanı verilerek onurlandırıldı ve 1741 yılında haritaları için bir baskı ayrıcalığı elde etti. Bu iki önemli olay, haritalarının tarihlemesine yardımcı olmaktadır. Seutter'ın en erken haritaları sadece adıyla imzalanmıştır, daha sonra "Chalcographus" (kazıcı) ifadesini imzasına eklemiştir. 1731/32'den sonra ise haritalarında kendisini genellikle "imparatorluk coğrafyacısı" olarak tanımlamıştır. Bu ifade genellikle "Sac. Caes. Maj. Geogr." veya "S.C.M.G." (Latince) veya "I.R.K.M.G." (Almanca) şeklinde kısaltılmıştır. 1741'den itibaren ayrıca "Cum Gratia et Privilegio S.R.I Vicariatus in partibus Rheni, Franconici et Sueviae Iuris" ifadesi haritalarına eklenmiştir. Ölümüne dek kartograflığı ve harita yayıncılığını sürdürdü. Ölümünden sonra firma oğlu Albrecht Carl’a miras kaldı. 1762’de Albrecht de ölünce, firma damadı Tobias Conrad Lotter ve Johann Michael Probst tarafından satın alındı. Abraham Drentwett (1647 - 1729) ise önemli bir Augsburg’lu sanatçı ve gümüş ustasıdır. En iyi bilinen eserleri büyük ölçüde günümüze kadar gelmiş olan ustalıklı gümüş işlemeleridir. Drentwett, zaman zaman Matthaus Seutter ve diğer Augsburglu harita yayıncıları için dekoratif süslemeler ve kartuşlar yapmıştır.
-
İstanbul’un basılı ilk haritası… (*)Güngörmez Kilisesi (**)- Hartmann Schedel (1440-1514)
- Liber Chronicarum / Nürnberg Kroniği (Dünya Tarihi), 1493 (***)
- Ağaç baskı, 342 x 304 mm.
- Fanila kağıt baskısı
- Çok nadir (****)
- Müzayedeye sunduğumuz gravür haritayı, perspektif – plan olarak da tanımlayabilirdik. Ancak genel anlayışına uyarak “harita” adlandırmasını tercih ediyoruz.
- Bilinen ilk İstanbul haritası aslında Floransalı din adamı Christoforo Buondelmonte’ye aittir. Harita, 1422 yılında hazırladığı yazma atlasta yer alır. (Urbis Constantinopolitanae … Biblioteca Apostolica Vaticana, env. no.: Vat. Cod. Urb. Lat. 458)
- Buondelmonte’nin planı yazma olduğu için Hartman Schedel’in gravürünü İstanbul’un (Konstantinopolis’in) basılı ilk haritası kabul ediyoruz.
- Harita, 1500’lü yıllardan öncesine ait olması sebebiyle “incunabula” yani beşik baskıdır.
- The Liber Chronicarum by Hartmann Schedel printed in Nuremberg by Anton Koberger in 1493, or Nuremberg Chronicle as it is generally called, is one of the most important German incunables and the most extensively illustrated book of the 15th century.
- The map is recorded as having been printed in 1493 but actually represents Byzantine Constantinople prior to the Ottoman conquest.
- There are only five maps in The Schedel’s book that concentrate on Istanbul and the Bosphorus. The illustration of lightening striking the Güngörmez Church is the distinguished and themed one.
- Folyo 257 recto numaralı Güngörmez Kilisesi haritası, tematik vasfı itibariyle dünyadaki ilklerden biri sayılıyor. Haritada, Güngörmez Kilisesi’ne düşen yıldırım anlatılıyor.
- İstanbul, 1490 yılında büyük bir kasırga felaketi yaşar. Şiddetli fırtınadan sonra yıldırımlar düşer, yağmurlar sel olur. Yıldırımlardan biri Güngörmez Kilisesi’ne isabet eder ve çıkan yangında üç bin insan ölür, dört mahalle (800 hane) harabeye döner. Hüseyin Ayvansarayi (Hadîkatü’l-cevâmi‘de) Kabataş Camii’nden bahsederken, (fetih sonrası) baruthâne olarak kullanılan kilisenin havaya uçan kubbe parçalarından birinin denize düştüğünü, bu nedenle bölgeye “Kabataş” denildiği rivayetini aktarır. (TDV İslam Ansiklopedisi, 1992, İstanbul, 5. cilt, sy. 94 – 96)
- 1490 yılındaki kasırgada, Ayasofya’nın (lat. S. Sophia, Hagia Sophia) güneyindeki Iustinianos sütunu yıkılır. Iustinianos sütunu dikkate alınırsa; Ayasofya’nın güney doğudan betimlendiği anlaşılmaktadır. Bizans kaynaklarına bakılırsa kilise Alypios Manastırı yakınlarında yer almaktaydı (Berger ve Bardill, 1998, sy. 18). Hagia Sophia Kilisesi’nin solunda Iohannes Prodromos (tr. Vaftizci Yahya) Kilisesi görülür. Kilisenin üstünde Latince bir kısaltma ile “Joh[ann]is bapt[is]te” kelimeleri okunur. Bu yapı Diipion’daki aslen Iohannes Theologos’a (tr. İncilci Yahya) adanan kilisedir.
- Bu binanın solunda hippodromos’un sphendone’si kalıntı halinde yer alır. İki obelisk sphendone’nin sağına yerleştirilmiştir. Kalıntıların hemen altında Latince olarak “Destruct[i]o antiqua” (tr. yıkılmış eski bina) yazmaktadır. Biraz daha aşağı ilerlendiğinde kubbeli sade bir bina kalıntısı vardır ki; bu yapı Berger ve Bardill’e göre muhtemelen I. Basileios dönemi (867-886) Nea Ekklesia ile ilişkilendirilen ve Osmanlılar tarafından kullanılmış olan Güngörmez Kilisesi’dir.
- Hagia Sophia’nın sağ tarafında kubbesi görünen bina Hagia Eirene Kilisesi’dir. Ne var ki kilisenin üstünde Latince olarak “S. joh[ann]es Crisostoma” (yu. Iohannes Khrisostomos) yazılıdır.
- Bu yapıdan sağa doğru ilerlendiğinde Topkapı Sarayı’nı simgeleyen bir yapı grubu göze çarpar ve bu yapıların üstünde Latince olarak “Domus mag[ni] turci” (Büyük/Muhteşem Türk Sarayı) yazmaktadır. Bu yapıların çevrelediği güneye uzanan alanda Latince “Viridarium” (tr. bahçe) kelimesi okunur ve şüphesiz birkaç ağaçla zenginleştirilmiş bu yeşil alan Topkapı Sarayı’nın bahçesini temsil etmektedir.
- Bahçeden güneye, tasvirin sağ köşesine gelindiğinde sur içinde kubbesi ve kubbenin tepesindeki aydınlatma kubbesi görünen yapı Mangana ile Kynegion arasında bulunan Manganalı Georgios Manastırı’dır. Yapının üstündeki Latince kitabede “S. geor[g]ius” kelimeleri okunmaktadır. Tasvirin merkezinde, tasvirde geniş bir yer kaplayan ve Latince “Stabula cameloru[m] / Stabula equoru[m]” kitabelerinin göze çarptığı yapı Seraglio’ya ait -en büyüğü- deve ve atların tutulduğu sonradan Ahırkapı olarak adlandırılan yeri simgeler.
- Ahırkapı’nın solunda, (daha önde) benzerlerini Selçuklu hanlarında görebileceğimiz köşk mescitleri andıran yapı görülmektedir. Burada herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Bu ilginç binanın solunda ise birbirine iliştirilmiş ve sur içinde gösterilen kayıkhane göze çarpar. Bunlar Kumkapı cephaneliğine aittir ve Sophia Limanı’nda yer alan kayıkhaneleri temsil etmektedirler. Gravürün ön kısımda bir kadırga ve filika betimlenmiştir.
- Nürnbergli Alman fizikçi ve tarihçi Hartmann Schedel, Orta Çağ ve Rönesans’ın yazılı kaynaklarına dayalı ve Latince olarak kaleme alınan Nürnberg Kronikleri, 1493 yılının Haziran ayında bitirir. Baskıyı dönemin en ünlü baskı ustası ve kitap satıcısı Anthonien Koberger (circa 1440/45-1513) yapar.
- Wilhelm Pleydenwurff (1450-1494) eserin metnini görsel olarak destekleyecek ahşap baskılarını hazırlar.
- İlk olarak Latince -Antiqua Rotunda karakterde- yayımlanan eser, Georg Alt tarafından Almanca’ya tercüme edilerek Aralık 1493’te yeniden yayımlanır.
- Eserin ilk iki edisyonunun yayımlanmasının üç yıl sonra tıpkıbasım uzmanı ve yayıncı Johann Schönsperger (circa 1455-1521 öncesi) eserin Almanca olarak, aynı metin ve aynı sayıda ahşap baskı tekniğindeki resim içeriği ile birebir kopyasını Augsburg’da yayımlar.
- 1496 yılındaki söz konusu korsan kopyanın satışlarının iyi gitmesinin ardından 1500’de Schönsperger eserin ikinci Almanca edisyonunu piyasaya sürer. Başlık metni bulunmayan eser araştırmacılar tarafından Liber Chronicarum (tr. Kronikler Kitabı) olarak adlandırılmıştır. Eserin bir diğer başlıkla Nürnberg Kroniği olarak adlandırılmasının nedeni ise basım yerinin Nürnberg olmasından kaynaklanmaktadır. Alman araştırmacılar eseri Die Schedelshe Weltchronik (tr. Schedel’in Dünya Tarihi) olarak adlandırmayı tercih etmişlerdir. Eserin günümüze ulaşan kopyaları çeşitli müze ve kütüphanelerin koleksiyonlarında yer almaktadır.
-
Basra Körfezi ve Kızıldeniz'den Akdeniz ve Hazar Denizine kadar uzanan, Kıbrıs’ın merkezde yer aldığı Osmanlı İmparatorluğu'nun 18. Yüzyılda hüküm sürdüğü toprakların haritası. “Türk İmparatorluğu'nun Avrupa, Asya ve Afrika'daki Vergiye tabi Toprakları” Imperium Turcicum in Europa, Asia et Africa Regiones Propias, Tributarias Clientelares sicut et omnes ejusdem Yapım tarihi: 1720 Basım tarihi ve yeri: 1737, Nuremberg Bakır gravür, kağıt üzerine basılmıştır. Kenar boşlukları dahil 62 x 53,5 cm. El boyaması (orijinal renkli)
Kondisyon: İyi (8/10) Kağıdın yaşına bağlı kısmi ve rahatsız etmeyecek düzeyde sararmalar vardır.
Değerlendirme notu: Osmanlı İmparatorluğu'nun (1737) ve vasallarının yanı sıra komşu toprakların (İtalya, Macaristan, İran vb.) renklendirilmiş bir haritası. Ünlü Alman coğrafyacı ve haritacı Johann Baptista Homann (1664-1724) tarafından 1720’de yapıldı. Johann Matthias Hase (Johannes Hasius, 1684-1742) tarafından 1737’de güncellendi. Harita, figürlerin yer aldığı büyük bir kartuşla süslendi. Johann Baptista Homann (1663-1724), ünlü Homann Heirs yayınevini kuran Alman haritacıdır. Hayatının tamamını Bavyera'da, özellikle Nürnberg'de geçirdi. Homann, 1702'de gravür konusunda uzmanlaşmış bir yayınevi kurdu. Firma büyüyerek Almanya'nın önde gelen harita yayıncısı ve Avrupa harita pazarında önemli bir kuruluş haline geldi. J. B. Homann 1715'te, VI. Charles tarafından Kutsal Roma İmparatorluğu'nun İmparatorluk Coğrafyacısı seçildi ve Prusya Bilimler Akademisi'nin üyesi oldu. Kişisel itibarı ve bağlantıları ona, yayınlarını koruyan ve onu müşterilere tavsiye eden imparatorluk basım ayrıcalıklarını kazandırdı. Homann, en çok 1716'da yayınlanan Grosser Atlas Über die Ganze Welt (Büyük Dünya Atlası) ile tanınır. J. B. Homann, 1724'te öldükten sonra, Homann Heirs yayınevi, oğlu Christoph Homanni'ye (1703-1730) geçti. Yayınevi, 1848 yılına kadar Homann Erben adıyla faaliyetine devam etti.
-
Asya'daki Büyük Hükümdarın Toprakları, İran İmparatorluğu, Özbekistan Ülkesi, Arabistan ve Mısır. (Etats du Grand-Seigneur en Asie, Empire de Perse, Pays des Usbecs, Arabie et Egypte.) 1753 tarihli. Kenar boşlukları dahil 76,5x55 cm boyutlarında. 1 : 7500000 ölçek. Sınırlar elle döneminde renklendirilmiştir. Nadir harita...
Kondisyon: 9/10
Değerlendirme notu: Robert de Vaugondy'nin 1753 tarihli muhteşem "Pers, Arabistan ve Osmanlı İmparatorluğu" haritası, İmparatorluğun zirvede olduğu dönemi gösteriyor. Harita Karadeniz'den Arabistan'ın en güney uzantısına ve batıya kadar, Pers'i de içerecek şekilde Hindistan'ın batısındaki Moğol İmparatorluğu'na kadar uzanan toprakları içerir. Vaugondy, o dönemin en son coğrafi bilgilerini Fransızca ve Arapça yazılışları kullanarak birleştirmiştir. Haritada, Kızıldeniz ve Basra Körfezi'ndeki deniz tabanı sığlıklarını ve resifleri, dağ silsilelerini, gölleri, nehirleri ve tarihi bölgeleri içeren ayrıntılı bilgi sunulmaktadır. Sol alt köşede, son derece dekoratif bir başlık kartuşu, bir minder üzerinde oturan mağrur bir Osmanlı paşası ile karşısında oturan muhtemelen bir İran şahı veya bir Arap şeyhini tasvir etmektedir. Figürler, altın bir hilal ile taçlandırılmış bir kubbe altında oturmaktadır. Sağ alt köşede ise beş mesafe ölçeği bulunmaktadır. Harita, 1753 yılında Robert de Vaugondy tarafından çizilmiş ve Atlas Universal'ın 1757 baskısında yayımlanmıştır. Atlas Universal, gerçek gözlemlere dayalı olan ilk atlaslardan biridir. Bu nedenle bu harita (o dönem için) oldukça doğrudur ve çoğu şehrin adını doğru bir şekilde içerir. Gilles (1688 - 1766) ve Didier (yak. 1723 - 1786) Robert de Vaugondy, 18. yüzyılın ortalarında Paris'te faaliyet gösteren harita yayıncısı, gravürcü ve kartograflardı. Baba ve oğul olan Vaugondy’ler, Sanson harita firmasının mirasçılarıydı. Firmanın bütün kaynaklarına hâkim olan baba-oğul sonrasında kendi büyük eserlerini üretmeye başladılar. 18. yüzyıl Paris'inde mevcut olan büyük kaynaklardan en doğru biçimde yararlanarak, her haritayı kendi üstün coğrafi bilgilerine, bilimsel araştırmalara, çağdaş kâşiflerin ve misyonerlerin günlüklerine ve doğrudan astronomik gözlem gibi kaynaklara dayandırdılar. Yine de, 18. yüzyıl Paris'inde coğrafi bilgi, özellikle kutuplar, Amerika'nın Pasifik kuzeybatısı ve Afrika ile Güney Amerika'nın iç bölgeleri de dahil olmak üzere keşfedilmemiş dünya bölgeleri hakkında son derece sınırlıydı. Dönemin kartografları, haritalarındaki bilinmeyen alanları, coğrafik teorilerine dayalı spekülasyonlarla doldururlardı ve genellikle keşifçiler ve denizciler tarafından toplanan şüpheli birincil kaynak materyale dayanırlardı. Bu nedenle, Vaugondy’lerin de dahil olduğu 18. Yüzyıl haritacıları spekülatif coğrafyacılar olarak kabul edilirler. Bilineni bilinmeyeni doğrulamak için kullanmaya çalışan spekülatif coğrafya yaklaşımı, pek çok rekabeti doğal olarak beraberinde getirdi. Vaugondy'lerin diğer kartografçılarla, özellikle Phillipe Buache ile olan çatışmaları, her ikisinin de üyesi oldukları Academie des Sciences'e sunulan sayısız çelişkili belgelere neden oldu. Spekülatif coğrafyanın dönemi, Captain Cook, Jean Francois de Galaup de La Perouse ve George Vancouver'ın 18. yüzyılın sonlarında yaptığı keşiflerle sona erdi. Didier öldükten sonra haritaları Jean-Baptiste Fortin tarafından satın alındı ve 1787'de Charles-François Delamarche’a (1740 - 1817) satıldı. Delamarche, Vaugondy haritalarından faydalandı, ancak aynı zamanda Vaugondy'nin mirasçısı olan Marie Louise Rosalie Dangy'nin mirasını gasp ettiği ve onu öldürmüş olabileceği düşünülmektedir. Harita, Atlas Universel (Paris – 1757) içinden çıkmadır. Atlas Universal, Robert de Vaugondy firmasının en önemli eseridir. Atlas birçok açıdan devrim niteliğindedir; hem modern hem de tarihsel olarak geniş bir harita koleksiyonundan oluşur ve Vaugondy'nin "uygun, tam, birbirine uyan ve kullanışlı" ilkesini en iyi şekilde temsil eder. Olağanüstü kalitesiyle beğenilen bir eser olmasına rağmen, Atlas Universel, özellikle Philipppe Buache gibi diğer kartografçardan sert eleştiriler almıştır. 1757 ile 1788 arasında birden fazla baskıda yayınlanmıştır. 1786'den sonra yayımlanan son baskılar, Robert de Vaugondy firmasını ve Boudet'in yayın haklarını devralan Charles Delamarche tarafından yapılmıştır.
-
- Carte de l’Ile de Lemnos levee sur les lieux et assujettie aux observations astronomiques… Yerinde toplanan verilere ve astronomik gözlemlere dayalı Lemnos (Limni) Ada haritası…
- Haritanın bir eşi, Barselona Deniz Müzesi'nde 257 C kayıt numarasıyla sergilenmektedir.
- 1: 97.000 ölçekli harita Pierre François Tardieu (1711-1771) tarafından hazırlanmıştır.
- Astronomik harita Marie Gabriel Florent Auguste de Choiseul-Gouffier'in (1752 – 1817) ünlü eseri, Voyage-Pittoresque de la Gréce, 2. cilt, 14. plan, syf. 129, 1809, Paris baskısında yayınlanmıştır.
- Çok nadir olup 40 x 58.5 cm (çerçeveli: 47 x 65 cm) ebadındadır.
- Bakır baskıdır, döneminin el (kök) boyası ile renklendirilmiştir.
- Kondisyonu çok iyidir.
- Haritanın müellifi P.F. Tardieu, 18. ve 19. yüzyıllarda pek çok ünlü gravürcü yetiştiren Tardieu ailesinin ikinci kuşağına mensuptur. Ailenin ünü sebebiyle Paris’in 18. Bölgesinde bir sokağa Tardieu adı verilmiştir.
-
J. D. Barbie du Bocage’ın “Voyage du Jeune Anacharsis” kitabı için yapılmış Karadeniz ve Azak Denizi haritası. Le Palus-Meotide et le Pont-Euxin, Pour le Voyage du Jeune Anacharsis, Par J. D. Barbie du Bocage Yapım yılı 1781, basım yılı 1799’dur. 40,5 x 25,5 cm. Nadir bulunan orijinal antika harita.
Kondisyon: 8/10 (kağıt yaşına bağlı sararmalar var.)
Değerlendirme notu: J. D. Barbie du Bocage tarafından “Voyage du Jeune Anacharsis” kitabı için yapılmıştır. Palus-Meotide Azak Denizinin antik adıdır. Pont Euxin ise ilk defa Homeros tarafından kullanılan ve büyük su kütlelerini tanımlamak için başvurulan Pontos kelimesi ile antik dönemde Yunanlıların Kuzey Anadolu bölgesini ve orada yaşayan insanları tanımlamak için kullandıkları Euxinos kelimelerinin birleşiminden oluşur. Zamanla Karadeniz’in adı Pont-Euxin’e dönüşür. Sağ üstte çerçevenin dışında “Chap. 1er in 8 Tome y page 7” ifadesi bulunmaktadır. Bu haritanın kitap içindeki yerini ifade etmektedir. Ayrıca haritada “Stades Phytiques”, “Stades Olympiques”, “Lieues communes de France” ve “Myriametres Republicaines”* olmak üzere 4 ayrı çizgi ölçek vardır. Haritanın sağ üst köşesinde “Le Palus-Meotide et le Pont-Euxin, Pour le Voyage du Jeune Anacharsis, Par J. D. Barbie du Bocage” ifadesi ve hemen altında Juin 1781 – Pluviose An VIIe tarihleri yer almaktadır. Bu tarih, “Myriametres Republicains” ölçeği ile birlikte haritayı eşsiz kılmaktadır. Çünkü ölçek Cumhuriyetçi Hükümetin Paris Bilimler ve Sanatlar Akademisi’nin tavsiyesi üzerine, 1793’te kabul ettiği yeni ondalık metrik sisteme göre hazırlanmış bir ölçektir Tarih ise “Fransız Cumhuriyet Takvimi’ne** uygun olarak verilmiştir. Fransız Devrim takvimi (Calendrier Révolutionnaire Français) olarak da adlandırılan Fransız Cumhuriyet takvimi (Calendrier Républicain Français), Fransız Devrimi sırasında oluşturulan ve uygulanan ve Fransız hükümeti tarafından 1793’ün sonlarında yasal olarak kabul edilen takvimdir. 1805 yılının sonuna dek yaklaşık 12 yıl boyunca kullanıldı. Daha sonra 1871’de Paris Komünü tarafından 18 gün süreyle ve Gregoryen takviminin yerini alması amaçlanarak yeniden canlandırıldı. Haritanın basım tarihini gösteren “Pluviôse An VIIe” Gregoryen takvime göre 1799 yılının Ocak ayına işaret etmektedir. Barbié du Bocage olarak bilinen Jean-Denis Barbié, 28 Nisan 1760’ta Paris’te doğdu ve 28 Aralık 1825’te aynı kentte öldü. Fransız coğrafyacı ve haritacı, Paris Edebiyat Fakültesi dekanı ve Fransız Enstitüsü (L’Institut de France) üyesidir. Antik Yunan kültürü üzerine derin bilgisi olan Barbié kendisini özellikle Yunanistan’ın coğrafya ve harita araştırmalarına adadı. Coğrafya bilimine tarihçi bir haritacı olarak ve matematik coğrafyası gibi yeni yöntemler kullanarak hizmet etti. Antik çağ kaynaklarının betimlerini çağdaş verilerle bağdaştırarak inceledi ve Yunan kültürü alanında en önemli haritacı olarak ünlü oldu. 1780’de henüz 20 yaşında olmasına rağmen Antik dönem haritaları konusundaki uzmanlığı ile Peder Barthélémy tarafından yazılan “Le Voyage du Jeune Anachrasis” kitabına eşlik eden Atlas’ın haritalarını hazırlamak işini üstlendi. Defalarca baskısı yapılan Le Voyage du Jeune Anachrasis’in Atlas’ı her yeni baskı da yeni bilgilerle zenginleştirildi. Pierre François Tardieu ise 1711-1771 arasında yaşamış Fransız haritacı ve gravürcüdür. Geniş ve üretken Tardieu ailesinin bir üyesidir. Aile yaklaşık 200 yıl boyunca Paris’te gravürcülük işi ile uğraşmış ve önemli çalışmalara imza atmıştır. P. F. Tardieu’nun Rue de la Cordoniere’de bir ofisi vardı. Haritanın sol alt köşesinde yer alan P. F. Tardieu ise hem tarih itibariyle hem de ismin yanında yer alan adres (Rue Estrapade) göz önüne alındığında asıl adı Pierre Antoine François olan oğludur. P. F. Tardieu de l;estrapade olarak bilinen oğul Tardieu uzun yıllar kazıdığı haritaları babasının adıyla imzalamıştır. Kaynak Genç Anacharsis’in Yunanistan’da Seyahatleri (Fransızca: Voyage du jeune Anacharsis en Grèce), Jean-Jacques Barthélemy tarafından yazılan ve ilk olarak 1788’de yayınlanan Anacharsis adlı İskit’in MÖ 4. yüzyılın ortalarında Yunanistan’daki seyahatlerini konu alan kurgusal bir eserdir. Antik Çağ’da Yunanistan’daki yaşamı anlamak için gerekli tüm bilgileri sunan bu eser 19. yüzyıl edebiyatı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. 1788 Fransızca baskısı, bir atlas ve madeni para reprodüksiyonu cildiyle birlikte altı cilt halinde yayınlandı. Roman oldukça popüler hale geldi ve sonraki yüzyılda, sürekli genişletilerek yaklaşık seksen baskı yaptı. İngilizceye, İspanyolcaya, Almancaya, İtalyancaya, Dancaya, Felemenkçeye, modern Yunancaya ve hatta Ermeniceye çevrildi. Bununla birlikte, on dokuzuncu yüzyıl sona ererken, Anacharsis çekiciliğini kaybetti – modası geçmiş görünmeye başladı ve sonuç olarak unutulmaya yüz tuttu. Günümüzde oldukça unutulmuştur. Haritanın içinden çıktığı 1799 baskısı 7 cilt ve 1 cilt Atlas’tan oluşmaktadır. Bu nedenle haritanın sağ üst köşesinde 8. Cilt, Bölüm 1, sayfa 7 ifadesi yer almaktadır. (*) Haritanın 4 farklı çizgi ölçeğinden en altta yer alan “myriametres republicains” ölçeği 1789 Fransız devrimi sonrası kurulan Cumhuriyetçi Hükümetin Paris Bilimler ve Sanatlar Akademisi’nin tavsiyesi üzerine, 1793’te kabul ettiği yeni ondalık metrik sisteme göre hazırlanmış bir ölçektir. Bu ondalık metrik sistem, ortalama güneş gününün 24 saat yerine her biri 100 dakika 1000 saniyeden oluşan on saate bölündüğü yeni bir zaman düzenlemesi üzerine kuruldu. Zaman düzenlemesinde bu değişikliğe bağlı olarak dairenin ve karasal meridyenin kadranı da her biri 60 dakika ve 3600 saniye olan 90 derece yerine, her biri 100 dakika ve 1000 saniye olan 100 dereceye bölündü. Karasal meridyenin ortalama uzunluğunun 10 milyonda biri de, tüm çizgisel ölçülerin birimi olarak belirlenerek tüm önceki standartlarla kıyaslanamaz bir metrik sistem oluşturuldu. Ancak bu yeni “devrimci” metrik sistem bir standart oluşturmak yerine denizcilik, mimari ve mekanik sanatlar açısından olduğu kadar astronomi alanında da inanılmaz bir kafa karışıklığına neden oldu. Devrim öncesinin tüm zaman ve mekân algısını değiştirmeye yönelik bu girişim toplumsal olarak reddedildiği için bir süre sonra işlevsiz hale geldi. 1812’de Napolyon döneminde bu ondalık metrik sistemden vazgeçildi. Daha sonra 1840’da yeniden düzenlenerek metrik sisteme geçildi ve bugün bildiğimiz, evrensel ölçü birimi olan metrik sistem oluşturuldu. Evrensel metrik sistem güneş gününün 24 saat, saatin 60 dakika, dakikanın 60 saniye olarak kabul edildiği bir zaman bölünmesine dayanıyordu. Tüm çizgisel ölçülerin birimi, bir günün 24 saat olarak kabul edildiği zaman bölümlemesine bağlı olarak tanımlanan karasal meridyenin uzunluğunun 10 milyonda biri olarak standartlaştı. **Fransız Cumhuriyet takvimi, devrim sonrasında zamanı ve mekanı yeniden düzenleme gereğinden hareket ederek tasarlanmıştır. Ulusal Kurucu Meclis, ilk başta, Bastille Baskını tarihi olan 14 Temmuz 1789’dan başlayarak “Özgürlük çağını” işaret eden yeni bir takvim oluşturmayı amaçladı. Ancak, 2 Ocak 1792’de halefi Yasama Meclisi, IV. Yıl’ın önceki gün başladığına karar verdi. Bu nedenle yılı 1 Ocak 1789’da başlattı. Ancak 1792’de Birinci Fransız Cumhuriyeti ilan edilince yeni Ulusal Konvansiyon, 1792’nin Fransız Cumhuriyeti’nin I. Yılı olarak bilinmesine karar verdi ve Ekim 1793’te Konvansiyon tarafından kabul edilen yeni takvim, 22 Eylül 1792’yi birinci yılın ilk günü yaptı. Cumhuriyet takvimi, Napolyon’un kaldırıldığını ilan ettiği 1 Ocak 1806’ya kadar kullanılmaya devam etti.
-
Tobias Conrad Lotter (1717 - 1777), "Avrupa, Asya ve Afrika’yı Kaplayan Büyük Türk İmparatorluğu” temalı harita... Magni Turcarum Dominatoris Imperium per Europam, Asiam et Africam, se extendens Regiones tam proprias, quan tributarias et clientelares ut et omnes Beglerbegatus sive Praefecturas Generales oculis sistens accuratissima cura delineatum per Tob. Conr. Lotter, Chalcogr. Et Geogr. Augs. 1762 tarihli. 58,5 x 50 cm boyutlarında Ölçek: 1 : 11000000 Elle renklendirilmiş. Nadir, orijinal, antika harita.
Kondisyon: 9/10
Değerlendirme notu: Tobias Conrad Lotter (1717 - 1777), Alman gravürcü ve harita yayıncısıdır. Lotter, bir fırıncının ve şehir muhafızının oğlu olarak dünyaya gelir. Ünlü harita yayıncısı olan Matthäus Seutter'ın büyük kızı Euphrosina (1709 - 1784) ile evlenir.. 1740 yılında kayınpederinin harita işinde çalışmaya başlar. 1740 ile 1744 yılları arasında, Seutter'ın imzası ile Atlas Minor’u basılır. Seutter'ın 1757'deki ölümünden sonra, firmayı oğlu Albrecht Karl Seutter (1722 - 1762) devralır. Albrect de birkaç yıl sonra 1762'de ölür. Geriye kalan Seutter harita plakaları daha sonra Lotter ve yayıncı Johan Mitchell Probst (1727 - 1776) arasında bölünür. Oğullarının desteğiyle, Matthäus Albrecht (1741 - 1810), Georg Friedrich (1744 - 1801) ve Gustav Conrad (1746-1776), Tobias Conrad Lotter, kayınpederinin ekonomik başarısı ve profesyonel itibarını sürdürmeyi başarır. Zaman içinde, Lotter, Alman ekolünün en önemli 18. yüzyıl harita yayıncılarından birisi olur. Bu harita Atlas Novus (1762) kitabından çıkmadır. Detaylı el boyaması harita, bakır levha üzerine kazınmıştır. Topoğrafik, siyasi ve idari bölümleri, kasabaları ve köyleri, yer adlarını, nehirleri, ormanları ve dağları içermektedir. Başlık kartuşları renklendirilmiş olup içerdikleri bir Osmanlı padişahı, mitolojik figürler ve tüccarlarla dikkat çeker. 18. yüzyılın en önemli ve üretken Alman harita yayıncılarından birisi olan Georg Matthäus Seutter (1678–1757) tarafından 1727’de yapılmıştır. Matthaus Seutter'in ölümünden sonra işi oğlu Albrecht Carl’a miras kalır. Onun da 1762’de ölmesi ile damadı Conrad Tobias Lotter işi üstlenir. Lotter, yayıncı Johann Michael Probst ile birlikte Atlas Novus’u 1762’de yeniden basar. Bu baskıda bakır plakalardaki Seutter ismi, Tobias Conrad Lotter olarak değiştirilir.
-
Willem Janszoon Blaeu'nün (1571 - 21 Ekim 1638) "Turcicum Imperium" (Türk İmparatorluğu) başlıklı haritası, özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nun 17. yüzyıldaki topraklarına odaklanır; sınırlarını, büyük şehirlerini ve diğer önemli coğrafi özelliklerini gösterir. Ayrıca, Hollandalı hükümet yetkilisi, tüccar ve bilim adamı (1588-1658) David de Wilhem'e ithaf edilmiştir. “Doğu Akdeniz'i ve Arabistan ile Ortadoğu'yu kapsayan antik Osmanlı İmparatorluğu haritası.” Basım tarihi: 1640 Bakır gravür, kağıt üzerine basılmıştır. El boyaması (orijinal renkli) Boyut: 58 x 50,5 cm.
Kondisyon: İyi (8/10) Kağıdın yaşına bağlı kısmi ve rahatsız etmeyecek seviyede sararmalar vardır.
Değerlendirme notu: Willem Janszoon Blaeu (1571 - 21 Ekim 1638); Hollandalı haritacı, atlas yapımcısı ve yayıncıdır. Oğlu Johannes Blaeu ile birlikte Blaeu ailesi, 16. ve 17. yüzyıllardaki altın çağını yaşayan Hollanda ve Hollanda haritacılık ekolünün en önemli figürüdür. Willem Blaeu, ilk kartografik çalışması olan bir küreyi 1599'da, ilk basılı haritasını -Hollanda haritası- 1604'te yayınladı. Ayrıca, deniz haritacılığında da uzmanlaşan Blaeu, Het Licht der Zeevaert (Zeevaert'in Işığı) pilot kılavuzunun ilk baskısını 1608'de yayınladı. Otuz yıl kitap, duvar haritaları, küreler, çizelgeler ve pilot kılavuzlar yayınladıktan sonra, 1630’da çıkardığı ilk atlası, Atlas Eki ile birlikte Blaeu'nun büyük atlas yapımı geleneği başlamış oldu. 1633’te Doğu Hindistan Şirketi’nin (Dutch East India Company - VOC) hidrografçısı olarak atandı. Böylece, en güncel haritalara erişim imkanı ile neredeyse kusursuz haritalar, atlaslar basılmasına olanak sağlandı. Blaeu'nun haritaları; doğrulukları, ayrıntılı dekoratif unsurları ve titiz haritacılık özellikleri ile büyük saygı görüyordu. Genellikle Blaeu'nun hem bilimsel hassasiyete hem de estetik çekiciliğe olan bağlılığını sergileyen süslü kartuşlar, illüstrasyonlar ve süslemeler içeriyordu. Referans: Van der Krogt 2, 8100:2.
